علی (ع) در منظر اندیشه ها

ابو بکربن ابی قحافه

« مرا به خود واگذارید و از من دست بکشید من بهترین شما نیستم در حالی که علی میان شماست».

( أقیلونی لست به خیر منکم و علی فیکم )

در جای دیگر می گوید: «  نزدیکرین مردم به خدا ، و بهترین فرداز نظر منزلت و بالاترین کس خدمت فداکاری و مجاهدت است».

ابن ابی الحدید از دانشمندان بزرگ سنی :

« این علی عالم برین و جهان ملکوت ، همان تربت پاکی است که جثه مقدس تو را در برگرفته است ، اگر آثار حدوث در وجود تو آشکار نگشته بود ،

می گفتم: تو بخشنده روان کالبدها و گیرنده جان جاندارانی! اگر عوامل مرگ طبیعی در وجود تو اثر نگذاشته بود ، می گفتم: تو روزی ده همگانی! تویی که کم و زیاد ، هر گونه بخواهی می بخشی»

در جای دیگر می گوید:«چه بگویم درباره مردی که همه فضیلت ها به او منتهی می شود و هر مکتب و هر گروهی خود را به او منسوب می سازند ، آری اوست رئیس همه فضیلتها...».

پروفسور عباس محمود عقاد:

« علی کسی است که متجاوز از هزار و سیصد سال ، میلیونها نفوس درباره او به بحث و تحقیق و مطالعه پرداخته اند ، و او را « نمونه کامل و اعلای بشر» دانسته ، و فرد منحصر به فرد (انسان کامل ) شناخته اند.»

جرج زیدان:

« آیا علی پسر عموی پیامبر و جانشین و داماد او نبود؟ آیا او آن دانشمند پرهیزکار و دادگر نبود؟ آیا او آن مرد با اخلاص و غیور نبود که در پرتو مردانگی و غیرتش اسلام و مسلمانان عزت یافتند؟ شخص علی ، مظهر کامل صفات حسنه و خصال پسندیده بود و بر تمام یاران پیامبر فزونی داشت.»

توماس کارلایل فیلسوف و نویسنده مشهور انگلیسی :

« اما علی، ما را جز این نرسد که او را دوست بداریم و بدو عشق بورزیم ، چه او جوانمردی عالی مقدار و بزرگ نفس بود. از سرچشمه وجدانش مهر و نیکویی سیل آسا سرازیر می گشت از دلش شعله های نیرومندی و دلاوری زبانه می کشید. شجاعتر از شیر ژیان ، اما شجاعتی ممزوج با مهربانی و لطف و رأفت و دل نرمی ...».

عبدالفتاح عبد المقصود استاد دانشگاه اسکندریه مصر در کتاب ارزشمند " الامام علی " می نویسد:

« من همواره اخلاق و موهبتهای الهی و آنچه را که تشکیل دهنده شخصیت است ، مقیاس شناختن عظمت انسانی قرار می دهم . از این رو بعد از محمد (صلی الله علیه و آل و سلم ) کسی را ندیده ام که شایسته باشد پس از او قرار گیرد ، یا بتواند در ردیفش بیاید ، جز پدر فرزندان پاک و برگزیده پیامبر یعنی « علی بن ابیطالب » و من در این سخن به طرفداری تشیع وادار نشده ام ، بلکه این رأیی است که حقایق تاریخ به آن گویا است.

امام «علی» برترین مردی است که مادر روزگار تا پایان عمر خود چون او نزاییده و اوست که هرگاه هدایت طلبان به جستجوی اخبار و گفتارش برآیند ، از هر خبری برای آنان شعاعی می درخشد. آری او مجسمه ای از کمال است که در قالب بشریت ریخته شده ...»

فؤاد جرداق شاعر مسیحی:

« هرگاه دشواریهای زندگی رو به من می آورد و از رنجهای روزگار آزرده می شوم به آستان علی از اندوه خود پناه می برم زیرا او پناهگاه هر ماتمی است.

او بر ستمکاران همچون رعد و بر شکست خوردگان یاوری دلسوز و مهربان است.»

میخائیل نعیمه نویسنده مشهور مسیحی عرب:

« در واقع برای هر مورخ و نویسنده به هر اندازه که با هوش و با شخصیت ، نکته سنج و نابغه هم باشد امکان ندارد که حتی در هزار صفحه بتواند تصویر کاملی از بزرگانی که ردیف علی هستند بکشد و برای شما مجسم سازد و بتواند رویدادهای مهمی را که در دوران او به وقوع پیوسته به نحو شایسته ای روشن سازد پس آنچه که علی درباره آن فکر و دقت نموده و آنچه که این شخصیت بزرگ عربی بین خود و خدای خود گفته و عمل کرده است از اموری است که هرگز هیچ گوشی آن را نشنیده و هیچ چشمی او را ندیده است و البته آن خیلی بیشتر از آن است که با دستش نمودار و یا با قلم و زبانش آشکار کرده است و بنابراین هر صورتی که ما از او ترسیم و نقاشی کنیم مسلماً تصویری ناقص خواهد بود.»

محمد بن ادریس شافعی پیشوای مذهب شافعی :

« دوستی علی سپر آتش دوزخ است. او امام انسانها و پریان است. او وصی به حق مصطفی و تقسیم کننده بهشت و دوزخ است...»

در جای دیگر می گوید: « اگر علی معنویت خویش را آنچنان که بود ظاهر می کرد همه به او سجده می کردند»

سلیمان کتانی ادیب مسیحی :

« هر سخنی درباره علی بن ابیطالب گفته شود که او را در مکان و زمان محصور دارد جز سخن پردازی و ترتیب الفاظ نخواهد بود آن هم الفاظی بسته و مرده که روح معانی بدان در نتواند آمد».

دکتر طه حسین دانشمند و نویسنده مشهور مصری:

« علی از خود خشنود نمی بود مگر وفتی که حق جامعه و مردم را ادا کرده باشد ، یعنی نماز را برای مردم به پا داشته باشد ، و با رفتار و گفتار مردم را تعلیم داده ، و شبانگاه شام فقیران را داده باشد ، و محتاجان را از سوال بی نیاز کرده باشد...

علی مردم را به سیره و رفتار خود موعظه می کرد. آری او هم امام مردم بوده و هم معلم آنان...»

دکتر بولس سلامه نویسنده و شاعر سرشناس مسیحی :

« من یک مسیحی هستم ، ولی دیده ای باز دارم و تنگ بین نیستم ، من یک مسیحی هستم که درباره شخصیت بزرگی صحبت می کنم که مسلمانان درباره او می گویند: خدا از او راضی است ، صفا با اوست و خدا هم به او احترام می گذارد...

علی ، جان را اشغال کرده است ، که یک دانشمند او را ستاره درخشان آسمان علم و ادب می بیند ، و یک نویسنده برجسته از شیوه نگارش او پیروی می کند و یک فقیه ، همیشه بر تحقیقات و پدیده های او تکیه دارد. و هیچ کتابی جز قرآن بر کتاب او برتری ندارد».

زمخشری مفسر بزرگ سنی مذهب:

« من چه بگویم درباره مردی که فضایل او را ، دشمنانش از راه کینه جویی و حسد انکار کردند ، دوستانش از ترس و بیم پنهان داشتند ، باز از این میان آن قدر فضیلتهای وی انتشار یافت که غرب و شرق را فرا گرفت.»

"جواد محدثی"